Tem je stress en maak er je bondgenoot van

Stress is een reeks fysiologische reacties van ons lichaam op een bedreigende situatie - of althans op een situatie die als bedreigend voelt. Geconfronteerd met deze bron van angst of vrees, voelen we ons hart sneller kloppen, onze ademhaling versnellen, onze bloeddruk stijgen, onze spieren aanspannen, zweten we, voelen we de behoefte om te plassen,   verteren we minder goed...

Al deze lichamelijke reacties hebben een aanpassingsfunctie. Wat wil zeggen dat ze nuttig zijn.  Ze zijn er om ons lichaam voor te bereiden op twee mogelijke acties: weglopen of vechten. De versnelling van onze hartslag en ademhaling brengt meer zuurstofrijk bloed naar onze hersenen en spieren. Het doel is onze aandacht en onze spierkracht te mobiliseren om sneller te kunnen handelen.

In een stresssituatie wordt het bloed op een verschillende manier verdeeld in ons lichaam: Het richt zich vooral op de spieren en de brein. Daarom worden onze extremiteiten (handen en voeten) plotseling kouder, en spreken we van "koud zweet" omdat de huid kouder is. Sommige biologische functies die zelfs niet eens nodig zijn om te vluchten of te vechten - zoals de spijsvertering - worden zelfs vertraagd. Ook de drang om te plassen valt te verklaren. Door onze blaas vrij te maken, kunnen we lichter worden en dus sneller zijn. Praktisch.

Het wordt pas een probleem wanneer de stress te intens is of te lang duurt. Dit kan dan schadelijke gevolgen hebben voor onze lichamelijke en geestelijke gezondheid.

De tweesnijdende gevolgen van stress

Als stress te intens is, kan de samentrekking van de bloedvaten het risico op hart- en vaatziekten verhogen. Daarom is het beter ons lichaam niet herhaaldelijk aan deze fysiologische toestand bloot te stellen. Eveneens kan glucose uit de lever vrijkomen, die dient als energiebron of brandstof voor onze spieren. Maar over een te lange periode kan de toename van de suikerconcentratie in ons bloed het risico op het ontwikkelen van diabetes verhogen.

Na die verhoogde mobilisatie raakt het lichaam uitgeput en is er een overschot aan toxines. Het lichaam moet snel kunnen terugkeren naar een ontspannen toestand, anders riskeert het cardiovasculaire complicaties en een fysiek, psychologisch en emotioneel uitputtingssyndroom, ook bekend als burn-out. Maar deze negatieve gevolgen zijn alleen waar als we onze stress negatief ervaren.

De "positive attitude" om stress tegen te gaan

Uit een acht jaar durend onderzoek bij 30.000 volwassenen in de Verenigde Staten is gebleken dat het verhoogde sterfterisico, waargenomen bij mensen die onder stress staan, geen verband houdt met de stress zelf, maar vooral omdat deze mensen geloven dat stress schadelijk is voor hun gezondheid.

Mensen die niet dachten dat stress slecht was voor hun gezondheid, zelfs wanneer zij veel stress hadden ervaren, hadden in de studie het laagste risico op overlijden. Ze waren zelfs lager dan degenen die weinig stress hadden maar dachten dat stress slecht voor hun gezondheid was. Het is dus belangrijk om stress als iets positiefs te zien.

Prestaties verbeteren door stress te temmen

Een andere studie in Harvard toonde aan dat wanneer mensen aangemoedigd worden om lichamelijke stresssignalen te zien als nuttige elementen die hen voorbereiden op actie, zij beter presteren op stressvolle taken. Zij zijn minder angstig, voelen minder psychologische druk en hebben meer zelfvertrouwen.

Meer nog, bij deze mensen trekken de bloedvaten niet samen, ondanks de verhoogde hartslag. Bijgevolg is er geen verhoging van het risico op hart- en vaatziekten. Wij nemen dus een fysiologische reactie waar die veel gelijkenis vertoont met een moment van vreugde en moed (de hartslag stijgt en de bloedvaten blijven ontspannen).

Hoe kunnen we ons begrip van stress veranderen?

Om de reactie van ons lichaam op stress te veranderen, moeten we nieuwe, meer positieve voorstellingen bedenken en associëren met de fysiologische uitingen van stress. Wij moeten bijvoorbeeld lichaamssignalen zoals zweten of een verhoogde hartslag ervaren als teken dat ons lichaam gestimuleerd is en zich voorbereidt op een uitdaging, in plaats van het negatief teken van angst dat wij proberen te verbergen of waarvoor wij ons  schamen.

Oxytocine, het geheime wapen van stress... tegen stress

Een ander positief aspect van stress is dat het ons sociaal maakt. En dit is te danken aan oxytocine. Dit hormoon wordt ook het knuffelhormoon genoemd, omdat het vrijkomt als we een ander aanraken. Oxytocine is ook betrokken bij het activeren van prosociaal gedrag bij de mens, d.w.z. gedrag dat emotionele en intieme banden versterkt. Het verhoogt het verlangen naar lichamelijk contact met onze vrienden en familie, en vergroot ons inlevingsvermogen. Het vergroot ook de bereidheid om de mensen om ons heen te helpen en te steunen, en maakt ons meer medelevend en zorgzaam. Maar oxytocine is ook een stresshormoon - in een stresssituatie geeft ons lichaam ook cortisol, vasopressine en adrenaline af.

Om ons aan te moedigen hulp te zoeken in een bedreigende situatie, zet oxytocine ons er bijvoorbeeld toe aan de mensen om ons heen te vertellen hoe we ons voelen in plaats van het voor onszelf te houden. Het knuffelhormoon beschermt ook ons cardiovasculaire systeem tegen de schadelijke fysiologische effecten van stress. Het is een natuurlijke ontstekingsremmer. Het helpt de bloedvaten ontspannen te blijven tijdens de stressvolle situatie. En het stelt de hartcellen zelfs in staat om te herstellen en te genezen van eventuele stressgerelateerde schade.

Sociaal contact versterkt al deze positieve fysiologische aspecten van stress die verband houden met oxytocine! Daarom is het belangrijk bij onze naasten te gaan wanneer we geconfronteerd worden met een stressvolle situatie. Dit alles helpt ons om sneller van stress te herstellen.

Anderen helpen om zichzelf te helpen

Onze fysiologische reactie op stress bevat zelf een verdedigingsmechanisme tegen stress: sociale relaties. Uit studies blijkt namelijk dat mensen die tijd besteden aan het helpen van anderen geen verhoogd risico op stressgerelateerde sterfte vertonen. Dit in tegenstelling tot mensen die niet over deze veerkrachtstrategieën beschikken.

Om Kelly McGonigal, een bekende onderzoekster over dit onderwerp wiens werk dit artikel inspireerde, te citeren :  "Wanneer je ervoor kiest om je reactie op stress als behulpzaam te zien, creëer je de biologie van moed. En als je ervoor kiest om onder stress met anderen te communiceren, kun je veerkracht creëren."

—----------------------------------------------------

⟮Oefening⟯ : Verander je stress in een positief hulpmiddel

In plaats van te lijden onder stress, kunnen we er onze bondgenoot van maken. We leggen dit uit hoe, aan de hand van een klein, gemakkelijk te implementeren voorbeeld.

Tussen de versnelde hartslag, het overvloedige zweten en de drang om naar het toilet te gaan, zorgt stress er vaak voor dat we ons onwel voelen. En natuurlijk altijd in belangrijke situaties - een sollicitatiegesprek, een cruciale evaluatie of een grote presentatie in het bijzijn van iedereen... Het is zelfs slecht voor onze gezondheid. Gelukkig is er een oplossing: leren om stress op een positieve manier waar te nemen. (link naar artikel)

Om stress om te zetten in kracht, moet je trainen. Hier is een oefening die je in staat stelt jezelf vrijwillig in een stressvolle situatie te brengen, en te werken aan het veranderen van de perceptie van de fysiologische reacties die door deze situatie zullen worden veroorzaakt. Hiervoor heb je een vriend of collega nodig.

De oefening

● Sta in een plek waar mensen passeren. Een drukke plek waar je geen rust vindt. Een gang bijvoorbeeld.

● Zeg de tafel van vermenigvuldiging van 1 tot 9 op aan de persoon die je vergezelt. Om stress op te wekken, kan deze persoon je onderbreken, afkeurende gezichten trekken of lawaai maken om je te ergeren. Alles mag.

● Terwijl je partner je uit balans probeert te brengen, probeer je je te concentreren op je lichaamssignalen: luister naar je hartslag en wees bewust van je ademhaling.

● Als je geen van de fysiologische signalen van stress voelt, ben je waarschijnlijk te goed in het vermenigvuldigen. Probeer de oefening opnieuw met iets intiemer. Vertel bijvoorbeeld een verhaal dat persoonlijk is en sterke emotionele reacties oproept - je grootste moment van schaamte bijvoorbeeld. Het belangrijkste is dat je een oefening kiest die bij jou stress opwekt. Dus als je de moed verliest als iemand je ziet dansen, zul je je waarschijnlijk uit deze oefening moeten wurmen.

Debriefing van de oefening

Wanneer je klaar bent met de oefening, herinner je dan aan eventuele fysiologische stressreacties die je tijdens de oefening hebt waargenomen. Beschrijf ze aan de persoon die je vergezelt. Beschrijf ze op een positieve manier en leg uit hoe ze je hebben geholpen om met de beproeving om te gaan.

● je hart klopt sneller en je ademhaling versnelt, zodat je je, ondanks de afleidingen om je heen, kunt blijven concentreren net door je  concentratievermogen te vergroten.

● je concentratie op je ademhaling, die hoorbaarder was dan gewoonlijk, hielp je de omringende afleidende stimuli te negeren.

● Je verhoogde bewustzijn van je lichaam heeft je in staat gesteld om geaard te blijven in het huidige moment. En om de angst te verminderen die verband houdt met de anticipatie van toekomstige stressoren.

● Door de sterkere spierspanning voelde je je sterker gesteund en kreeg je meer zelfvertrouwen.

Zelfs als je er niet in slaagt het evenement te voltooien, kunt je toch debriefen. Het is de bedoeling dat je de lessen die je uit de ervaring hebt getrokken, positief bekijkt. Dankzij deze zul je er de volgende keer zeker in slagen de uitdaging tot een goed einde te brengen.

Wat nu?

Zodra de debriefing voorbij is, kan je de rollen omdraaien met de persoon die je bij deze oefening vergezelt, zodat die het zelf kan ervaren.

Bovendien versterkt het delen van deze stressvolle ervaring je band met de betrokkene. Stress helpt ons immers ons met elkaar te verbinden, om ons empathischer te maken, om de sociale banden te versterken die het fundament van onze samenlevingen vormen.

Om meer over je te weten te komen, en hoe je met stress omgaat, hebben onze psychologen een test ontworpen over je favoriete strategieën om met emoties om te gaan: om Eva te testen, ga hierheen. (dit deel zal worden toegevoegd voor de release van Eva)