Welke invloed hebben onze sociale interacties op ons gedrag?

Kijken om beter te begrijpen

Of je nu introvert of extravert bent, contact met andere mensen heeft een uiterst positief effect. Het verbetert ons geheugen van een situatie. Het leidt tot altruïstischer gedrag  en een positiever beeld van de mensen met wie wij omgaan. En ze leiden zelfs tot een groter zelfbewustzijn. Het beste is dat deze voordelen zich voordoen zonder dat je het zelfs beseft.

Als je niet het spraakzame type bent, moet je weten dat zelfs zonder een verbale uitwisseling, sociaal contact voordelen heeft. Het uitwisselen van oogcontact activeert ook deze positieve effecten in onze hersenen. Daarom is het zo belangrijk dat je een recruiter  tijdens een sollicitatiegesprek in de ogen kijkt - maar kijk niet te lang...

De oorsprong van deze effecten

Waarom hebben onze sociale interacties zoveel en zo'n positieve invloed op ons? Het antwoord ligt in onze evolutie geschiedenis: wij zijn fundamenteel sociale dieren. Ons zelf wordt gevormd in contact met anderen. Dit geldt zowel voor de evolutie van onze soort als voor onze persoonlijke levensgeschiedenis.

Op individueel niveau spelen sociale ervaringen een faciliterende rol bij de ontwikkeling van ons identiteitsbesef. Door ons bewust te worden van onze verschillen en overeenkomsten met de mensen om ons heen, definiëren en herdefiniëren wij geleidelijk aan de essentiële parameters van onze identiteit. Dat is, wat ons kenmerkt als een uniek individu. En daarom zijn sociale interacties essentieel voor het opbouwen van een gevoel van eigenwaarde, zowel in de kindertijd als in ons volwassen leven.

Zoals Jean-Paul Sartre zei: "we bereiken onszelf tegenover de ander [...], de mens [...] beseft dat hij niets kan zijn (in de zin dat we zeggen dat we geestelijk zijn, of dat we goddeloos zijn, of dat we jaloers zijn) tenzij anderen hem als zodanig erkennen. [...] Het andere is onmisbaar [...] voor de kennis die ik van mezelf heb [...]. Zo ontdekken wij onmiddellijk een wereld die wij intersubjectiviteit noemen, en het is in deze wereld dat de mens beslist wat hij is en wat anderen zijn. Met andere woorden, het zelf wordt gedefinieerd in interacties met anderen.

Sartre was een filosoof, maar hij begreep toen al wat later door neurowetenschappers zou worden aangetoond. Het zelf is in zekere zin het neurale spoor van de vroegere ervaringen van ons organisme in interactie met zijn omgeving - voor de mens een in wezen sociale omgeving. Het helpt ons te begrijpen hoe wij in de loop van ons leven ons gevoel van identiteit opbouwen. Eerst komt een gevoel van belichaming of een gevoel van het eigen lichaam als onderscheid ten opzichte van de rest van de wereld. Ten tweede, een gevoel van eigenwaarde geconstrueerd in interacties met anderen. En tenslotte, het bewustzijn van een zelf geïntegreerd in een samenleving.

Beproefde (en nuttige) evolutionaire mechanismen

De hersenmechanismen die ons in staat stellen om een sociaal leven te leiden, zouden tijdens de evolutie van de mens op een bevoorrechte manier zijn geselecteerd. Waarom is dat? Omdat een reflexieve zelf dat kan anticiperen op de acties van anderen, een echt voordeel is in een complexe sociale samenleving.

Theorie van de geest

Onze samenlevingen zijn georganiseerd rond grootschalig collectivistisch gedrag. Ons overleven hangt af van het bestaan van anderen en ons vermogen om met hen om te gaan. In dit opzicht zou de rol van onze hersenen er vooral in bestaan om mentale modellen te bouwen die in staat zijn om te anticiperen op de reactie van onze medemensen en op een aangepaste manier te reageren. Dit is wat we theorie van de geest noemen.

Onze hersenenmachinerie zou zo geëvolueerd zijn dat we snel non-verbale signalen kunnen waarnemen die de aandacht van een ander trekken, zoals oogcontact. Als we weten in welke richting iemand kijkt, kunnen we weten waar zijn intentie op gericht is. Het zal ons dus helpen om in te schatten wat hij denkt en wat zijn volgende actie zal zijn. Als iemand bijvoorbeeld op zijn horloge blijft kijken terwijl je met hem praat, dan kun je er vanuit gaan dat hij waarschijnlijk in tijdnood zit - of dat je hem stierlijk verveelt... En dus zal hij je snel onderbreken om weg te gaan.

Het detecteren van deze non-verbale sociale signalen, zoals gezichtsuitdrukkingen, blikken en biologische bewegingen, is essentieel om in onze sociale omgeving op de juiste manier te reageren.

Bovendien, wanneer we merken dat de aandacht van een ander op ons gericht is, leidt dat er natuurlijk toe dat we onze aandacht op onszelf richten. Om de dichter Arthur Rimbaud te citeren: "Ik ben iemand anders". En zelfbewust zijn is in staat zijn om het object van onze eigen aandacht te worden. Daarom helpen sociale interacties ons ook om onszelf beter te leren kennen en meer zelfbewust te worden. En jezelf kennen is een cruciale stap om je weg te vinden en de baan te krijgen die je wilt. Denk hier eens over na voor je volgende interview.

⟮Oefening⟯ : Wat als we de positieve effecten van onze sociale interacties benutten?

Of je nu een overdreven sociaal type bent of meer een afstandelijk type, hier is een kleine oefening om je professionele relaties te verbeteren.

Het uitwisselen van een simpele blik met iemand kan de gunstige effecten van sociaal contact op onze hersenen activeren. (link naar artikel) In het bijzonder de effecten van prosocialiteit en verbeterd zelfbewustzijn. Het proces wordt zelfs gebruikt in de kunstwereld, door internetplatforms en zelfs NGO's. In 2016 organiseerde Amnesty International Polen een experiment in Berlijn waarbij vluchtelingen uit Syrië en Somalië oog in oog kwamen te  staan met burgers uit België, Italië, Duitsland, Polen en het Verenigd Koninkrijk. Het doel: 4 minuten in elkaars ogen kijken om de intimiteit te vergroten.

Je professionele relaties verbeteren door naar jezelf te kijken

Hier volgt een oefening om je professionele relaties te verbeteren. Kies een collega met wie je je professionele relatie wilt versterken - dit werkt ook met een klasgenoot. Vraag deze persoon om de 5-minuten oogcontact oefening te doen.

Aangezien dit misschien geen veel voorkomend verzoek is, kunt je het voorstellen als een meditatieve oefening voor twee personen.

De oefening

Ga in een kamer zitten met weinig licht. Ga tegenover je partner zitten, ongeveer 1 meter uit elkaar. Zet een alarm op je GSM. En spendeer de volgende 5 minuten met in elkaars ogen te kijken. Zonder een woord, tot het alarm afgaat. Let op, om de oefening te laten werken, moet je niet op je GSM kijken om te zien hoeveel tijd je nog hebt.

Debriefing

Na 5 minuten elkaar aangekeken te hebben, probeer je deze vragen met je partner te beantwoorden:

●      Welke emoties voelde je tijdens deze oefening?

●      Waar denk je aan tijdens deze oefening?

●      Hoe heeft dit je perceptie van jezelf beïnvloed?

●      Hoe heeft deze oefening je perceptie van de persoon voor je beïnvloed? Voel je je dichter bij elkaar en meer verbonden als gevolg van deze blikuitwisseling?

En nu kun je van dit pro-sociale moment gebruik maken om op je beurt met deze persoon te van gedachten wisselen over :

●      wat je het leukst vindt op het werk

●      wat je het minst leuk vindt op het werk

●      wat je het meest waardeert in je relatie met deze persoon

●      wat je zou willen verbeteren in deze relatie met deze persoon

Dit is een goede gelegenheid om samen te bespreken hoe je je relatie kunt verbeteren. Je kunt deze oefening afronden door te vertellen hoe leuk je het vond om te doen (of juist niet). En als je echt overtuigd bent, waarom dan niet een moment van ontspanning rond de koffiemachine. Wetenschappers beamen het immers!