Is je weg vinden een wetenschap?

U bent arts en onderzoeker in de psychologie van de loopbaanbegeleiding, wat is deze discipline?

Auguste Dumouilla: Als onderzoeker in de psychologie lees en integreer ik zoveel mogelijk van de wetenschappelijke literatuur, die op enige wijze verband houdt met de psychologie van de begeleiding. Op basis van deze theoretische expertise stel ik vervolgens protocollen op om een vraag te beantwoorden die tot dusverre nog niet door onderzoek is beantwoord. Dit is de kern van het werk van een onderzoeker in de psychologie.

Bij JobTeaser heb ik een rol in het creëren van begeleidingsproducten, het trainen van mensen in het gebruik van deze producten, het produceren van gepopulariseerde inhoud, het opzetten van onderzoeksprotocollen en het opbouwen van de tegenhanger van begeleiding, maar dan aan de aanwervingskant.

Oriëntatie is dus een onderwerp van wetenschappelijke studie. Maar wat is de wetenschappelijke definitie ervan?

Auguste Dumouilla vertelt dat het meest actuele theoretische model in begeleiding ‘Life Design’ heet. Het wordt gedefinieerd als "het individu in staat stellen zich bewust te worden van zijn of haar persoonlijke eigenschappen en deze te ontwikkelen met het oog op de keuze van zijn of haar studie en beroepsactiviteiten in alle omstandigheden van zijn of haar leven". Wat we in dit model moeten onthouden, is dat de dream job een mythe is.

Vaak is men van mening dat begeleidingsproblemen van vrij recente datum zijn. Is dit waar en sinds wanneer is de wetenschap geïnteresseerd in begeleiding?

Volgens Auguste Dumouilla was de pionier van het onderzoek in de adviespsychologie Frank Parsons, een Amerikaans beoefenaar en onderzoeker. En het gaat terug tot de jaren 1910. Hij legde de grondslag voor de verschillende fasen van de beroepskeuzebegeleiding. In het bijzonder is er een drieluik dat ook nu nog actueel is, namelijk : jezelf leren kennen, mogelijkheden verkennen en beslissingen nemen.

De wereld is in de afgelopen eeuw nogal veranderd, hoe past de adviespsychologie zich aan?

Volgens Auguste Dumouilla zijn er in de evolutie van de begeleidingsmodellen drie grote fasen, die elk beantwoorden aan de behoeften van de arbeidsmarkt op dat moment. Parsons begon met het bouwen van een systeem gebaseerd op matching - het vinden van de juiste job voor de juiste persoon. Vervolgens gaan we over op een veel meer op onderwijs gericht ontwerp, maar zonder echt rekening te houden met de context. Tenslotte bevinden wij ons nu in de fase van het levensontwerp, waarin echt rekening wordt gehouden met de levenscontext van het individu.

Is het vandaag moeilijker om je weg te vinden dan 50 jaar geleden?

Volgens Auguste Dumouilla is de veranding met vroeger dat wij overgaan van een betrekkelijk stabiel langetermijnprojectkader met vastgestelde perspectieven naar een maatschappij vol onzekerheden. In de tijd van haar ouders of grootouders, was er maar één keuze te maken. Als dat gedaan was, had je je carrière en dat was dat. Vandaag zijn er veel meer strategische loopbaankeuzes te maken. Vaker, maar ook sneller.

Het is dus van essentieel belang dat men zich leert oriënteren. Maar is oriëntatie een vaardigheid als alle andere? Kunnen we aan oriëntatie werken zoals we aan wiskunde werken?

Volgens Auguste Dumouilla is het mogelijk om vooruitgang te boeken in het potentieel van een persoon om een job of een roeping te vinden of zichzelf te verkopen in sollicitatiegesprekken. Namelijk alles wat nodig is om iemands levenspad op te bouwen.

Vandaag de dag wordt er veel gesproken over "oriëntatievaardigheden". Maar er bestaat geen consensus over de dimensies van deze oriëntatievaardigheden en er bestaan vele modellen, zoals bijvoorbeeld het Sovet-model. Oriëntatie is iets waaraan gewerkt moet worden, maar pas op dat je niet in de val loopt van "waar een wil is, is een weg". Individuele verantwoordelijkheid om het eigen loopbaantraject in handen te nemen is essentieel, maar het is niet de enige component waarmee rekening moet worden gehouden. Bij begeleiding is de rol van de context de sleutel tot het bepalen van succes of mislukking. Je moet het echt zien als een dynamisch en onderling verbonden systeem tussen het individu (interesses, persoonlijkheid, enz.), het sociale systeem (gezin, gemeenschapsgroepen, enz.) en het omgevings-sociale systeem (sociaal-economische status, arbeidsmarkt, enz.). Daarnaast zijn deze drie systemen met elkaar verbonden via het verhaal van het verleden, het heden en de toekomstige tijdscontexten.

Zijn er mensen die van nature bekwamer zijn om zich professioneel te oriënteren? Volgens Auguste Dumouilla is oriëntatievermogen het resultaat van leren. Op elk moment kunnen er mensen zijn die meer of minder competent zijn om zich te oriënteren. Wat een rol zal spelen is het al dan niet ontwikkelen van deze vaardigheden, maar ook het gevoel dat men in staat is de uitdagingen die zich aanbieden aan te pakken. Dit is wat wij noemen het gevoel van bekwaamheid in begeleiding.

Wij moeten onze oriëntatievaardigheden ons hele leven lang ontwikkelen. Maar wanneer moeten we beginnen?

Volgens Auguste Dumouilla is het erg moeilijk om een standpunt in te nemen over deze vraag, omdat deze verder gaat dan de psychologie van de leiding. Het is bijna een ethische en filosofische kwestie, maar in werkelijkheid is het vooral een politieke kwestie. Hoe meer wij in staat zijn problemen te voorkomen, des te beter zijn wij in staat om ze aan te pakken, dat is duidelijk. Maar het op zeer jeugdige leeftijd bewust worden van het zoeken naar zin en van het idee om alle acties te ondernemen die ons in staat stellen te komen waar we willen, kan een probleem vormen als bijvoorbeeld het onderwijssysteem dat niet toelaat. We kunnen ons bijvoorbeeld een geval voorstellen waarin een student vaststelt wat hij wil doen, maar zijn cijfers laten dat niet toe. Het is mogelijk dat de maatschappij waarin de persoon zijn plaats tracht te vinden hem niet tevreden stelt, vooral wat het intern milieuprobleem betreft. Wat moet er in dit geval gedaan worden? Moeten wij de betrokkene aanmoedigen zich aan het systeem aan te passen of hem de middelen geven om ertegen te vechten? En trouwens, is het de rol van de school om dit soort vragen aan te pakken?

Vandaag ben je een professionele begeleidingsadviseur geworden. Maar hoe kwam je bij counselling psychologie?

Auguste Dumouilla : Ik ben begonnen met het bestuderen van STAPS (Wetenschappen en Technieken van Fysieke en Sportieve Activiteiten) omdat ik echt van basketbal hield. In mijn masteropleiding heb ik me gespecialiseerd in het opzetten van programma's voor lichaamsbeweging om de gezondheid van mensen te bevorderen en hen uit een sedentaire levensstijl te halen. En toen ontdekte ik bij toeval een gek concept waar ik al snel verliefd op werd: serendipiteit. Ik liep door een boekenwinkel. Ik dacht dat ik een boek had gelezen over een zittend leven, maar het ging eigenlijk over serendipiteit - het vermogen om dingen te vinden waar je niet naar op zoek bent. Ik werd er zo enthousiast over dat ik er een psychologie scriptie over maakte. Het ging over het welzijn en de inzetbaarheid van jonge werkzoekenden en zo kwam ik, op natuurlijke wijze, terecht bij loopbaanbegeleiding.

 Juist, wat is de rol van serendipiteit bij oriëntatie? En hoe kunnen we het temmen?

Volgens Auguste Dumouilla maken onverwachte gebeurtenissen deel uit van het oriëntatieproces, of het nu op individueel of collectieve schaal gebeurd.Het zijn dus variabelen waarmee rekening moet worden gehouden. Wij kunnen onze vaardigheden stimuleren en ontwikkelen om beter met deze onverwachte gebeurtenissen om te gaan. Auguste Dumouilla werkte hoofdzakelijk op basis van het model van happenstance learning theory, dat ervan uitgaat dat er vijf essentiële vaardigheden zijn om te ontwikkelen, namelijk : doorzettingsvermogen, optimisme, openheid, flexibiliteit en het nemen van risico's. Deze vijf subcompetenties stellen ons in staat beter om te gaan met het onverwachte. Zij stellen ons zelfs in staat niet slechts toeschouwer te zijn van onverwachte elementen, maar ze zelf te genereren. Het is een beetje zoals het idee van "provoceer je lot". Al deze elementen zullen worden gekatalyseerd door het exploratievermogen van de persoon.

Verkennen is noodzakelijk, maar vervallen we niet in een verplichting om ons voortdurend te heroriënteren, om steeds nieuwe keuzes te maken?

Volgens Auguste Dumouilla is dit de keerzijde van de paradigmaverschuiving tussen matching en life design. In de begeleidingswetenschap is een groot deel gewijd aan het goed kennen van zichzelf. En hier zien we dat het bijzonder relevant is. Het is mogelijk dat men een stabiele en onveranderlijke omgeving nodig heeft om zich te kunnen ontwikkelen. In dit geval heeft het geen zin om steeds te proberen je pad of bedrijf te veranderen. In feite is het niet alleen een kwestie van jezelf goed te kennen om je ideale job te vinden, maar ook om te weten of je de job wilt houden en waarom.