Lifedesigning: het combineren van je individuele ambities met je professionele leven

Je kunt er dus net zo goed meteen mee beginnen, want er is geen magische Sorteerhoed. Niets en niemand kan je talenten aanvoelen, je verlangens bepalen of je temperament onthullen. Laat staan de baan van je dromen vinden. Bestaat die eigenlijk wel? Volgens Dell en het Instituut van de toekomst moet 85% van de banen in 2030 nog worden uitgevonden, aangezien kunstmatige intelligentie en robotica een ware revolutie in de arbeidsmarkt zullen veroorzaken. Daarbij komt een er einde aan carrières waarbij je op dezelfde stoel, dezelfde montageplaats of zelfs binnen een en hetzelfde bedrijf blijft zitten. Ook in dat opzicht staan ons enorme veranderingen te wachten. Jonge werkzoekenden zullen in hun leven dertien tot vijftien keer van baan veranderen, voorspelt het Franse arbeidsbureau Pôle Emploi. De kans is dus klein dat je eerste beroep ook je laatste zal zijn. 

De zoektocht 

In een context die zo onzeker is, kun je ontmoedigd raken zonder dat je nog maar bent begonnen met zoeken. Behalve als je accepteert dat de zoektocht is veranderd: we zijn allemaal minder bereid om ons persoonlijke leven op te offeren voor onze professionele carrière. Waarom zouden we deze twee niet kunnen combineren? Dat is het doel van de aanhangers van lifedesigning, zoals Mark Savickas, een van de belangrijkste theoretici ervan. Zij suggereren dat we geen onzekere roeping (niet iedereen loopt tegen een filmdoek en een ontsporende trein aan om vervolgens Steven Spielberg te worden) of niet-bestaande droombaan moeten nastreven, maar we eerst moeten nadenken over hoe we ons leven globaal willen inrichten.  

Een model vol optimisme en goede vibes dat iedereen in staat moet stellen om, volgens Auguste Dumouilla, onderzoekspsycholoog arbeidsoriëntatie bij JobTeaser, 'zich bewust te worden van zijn persoonlijke kenmerken en deze te ontwikkelen, om een studie en professionele activiteiten te kiezen die bij alle omstandigheden van je bestaan passen'. Eerste voordeel van dit traject: je krijgt weer vat op je beroepskeuze. Net als een psycholoog stelt de adviseur vragen om richting aan de reflectie te geven. Maar de lifedesigner, degene die het project ontwikkelt, ben je helemaal zelf. Nu hoef je alleen nog te weten hoe je dat doet. 

De baan als eindbestemming, niet als uitgangspunt 

Hoewel er net zoveel methodes als theoretici lijken te zijn, is er een overeenkomstig traject en zijn er een paar verplichte stappen. Deze zijn samen te vatten met de volgend vragen: Wie ben je? Wat wil je? Wat doe je? Hoe? Moeilijker dan het lijkt? Zeker. Maar geen paniek, we geven je een paar tips. 

In plaats van bij het einde te beginnen (een beoogde functie, een roeping, een droombaan) en je vervolgens af te vragen hoe je daar komt, kun je beter eerst bepalen wie je bent. Bepaal je talenten, sterke punten en kwaliteiten. 'Ken jezelf', zoals onze vriend Socrates zei (denk aan je lessen levensbeschouwing). Een introspectie waarbij het niet verboden is om anderen om hulp te vragen. Integendeel. Vraag je ouders, vrienden, leraren, kameraden of collega's hoe ze jou zien. Reken er maar op dat je onverwachte talenten zult ontdekken, maar ook een paar beperkingen. 

Breng vervolgens je eerdere ervaringen in kaart om deze verkenningstocht naar jezelf te volbrengen. Daarmee bedoelen we AL je ervaringen, niet alleen werkervaringen. Heb je het meer naar je zin als je voor een vereniging bezig bent, een sport beoefent of onder familie bent? Laat het weten, want de arbeidsmarkt zal zich eraan moeten aanpassen, hij heeft concurrentie. Behalve als het om nieuwe bondgenoten gaat natuurlijk. Ben je op zondag een Frenkie de Jong? Je groepsgevoel zal een zegening zijn voor je toekomstige bedrijf. Lid van een literatuurclub en toekomstig winnaar van de P.C. Hooft-prijs? Je creativiteit zal zeer waardevol zijn. Grote broer van een drieling? Niemand zal aan je doorzettingsvermogen of leiderschapskwaliteiten twijfelen. Een zijstap op je cv is geen zondig vermaak meer, maar een troef die je moet benadrukken. Je theoretische en praktische kennis getuigen van je flexibiliteit. 

Laat zien dat je een kameleon bent 

Hoe meer je laat zien dat je een kameleon bent en dat je je altijd op je gemak voelt, of je nu voor een schaakbord zit, op het podium van een theater staat of in een gezamenlijke tuin bezig bent, hoe duidelijker naar voren komt dat je je aan elke situatie kunt aanpassen. Dit is een onmisbare kwaliteit in een wereld waarin beroepen en taken constant veranderen. 

Het uiteindelijke voordeel van deze verkenning van jezelf wordt meteen duidelijk wanneer je over een tijdje je eerste sollicitatiegesprek voert. Je ontdekt dat het makkelijker is om over jezelf te praten, je traject te presenteren en de consistentie ervan te laten zien als je het eerder in kaart hebt gebracht. Dat doe je kalm en je herinnert je elk moment. 

Het recht op een utopie 

Sla geen stappen over voordat je oog in oog met een recruiter komt. De tweede stap van lifedesigning: zet je diepste ambities, verlangens (inclusief de verlangens die je het diepst hebt begraven) en prioriteiten op papier. Verbied jezelf niets, vooral niet de meest utopische. Geloof in je dromen, om Martin Luther King te citeren. Noteer AL je dromen, want het idee is om alle mogelijke dromen en alle levens die je aantrekken te verkennen. Beeld je vervolgens alle scenario's in. Dit kun je via mindmaps of visualisatie doen. Doe een grondige evaluatie. Dit is de beste manier om te voorkomen dat je later spijt krijgt. 

Een project vol zingeving 

Nu je jezelf tot in de puntjes kent, is het tijd om je professionele project te bepalen. Derde stap. Waarom nu pas? Het doel is om in harmonie met je morele overtuigingen, behoeften en verlangens te leven. Simpel gezegd: om een baan te vinden die jou zingeving biedt. 

Een enorm bevrijdend proces 

Nu heb je alleen nog de middelen nodig om je ambities waar te maken. Hoe kun je het ontwerp ook daadwerkelijk realiseren? Daarvoor heb je 'moed, moed en nog eens moed' nodig. Stel vragen aan mensen die al werken, doe een stage, probeer dingen uit. Maak fouten. Sta weer op, pas je aan. Want bij lifedesigning vergeten we niet dat je verlangens veranderen en je verwachtingen zich ontwikkelen. De achttienjarige ik heeft twintig jaar later niet dezelfde grote verwachtingen en dezelfde illusies. Deze verkenning van jezelf is een onvoltooide symfonie, een work in progress waar je op elke leeftijd mee bezig moet zijn. 

Dit is een zeer bevrijdende gedachte voor de middelbare scholier die vastzit in de algoritmes van de selectieprocedures, de student die de verkeerde studierichting heeft gekozen en de gedeprimeerde werknemer. Fouten maken mag, en het is altijd tijd om jezelf vragen te stellen, nieuwe dingen te leren en een andere richting in te slaan.