Waar komen stopwoorden vandaan en hoe vermijd je ze tijdens een sollicitatiegesprek?

Maak je vooral niet te veel zorgen, want iedereen gebruikt stopwoorden. Als jouw collega je irriteert door elke zin met 'normaal gesproken' te beginnen, erger jij je collega ongetwijfeld door liever met 'zeker' in plaats van 'ja' te antwoorden.  

Waar wordt dit door veroorzaakt? Door nabootsing. Dat legt Richard Huyghe uit, professor van Franse taalkunde aan de universiteit van Fribourg: "Een van de belangrijkste doelen van taal is om samen te werken met je gesprekspartner. De wil om samen te werken verloopt via een vorm van empathie en nabootsing. Door middel van stopwoorden [...] creëren we een gemeenschappelijke code." Stopwoorden zijn dus het antwoord op een sterke behoefte aan sociaal contact, gelijkenis en verbondenheid, zoals Julie Neveux, taalkundige en toneelschrijver, hier uitlegt.  

De tweede verklaring is ritme. Richard Huyghe legt uit: "Woorden die we stopwoorden noemen, hebben ook de functie dat ze het gesprek ritme geven. Ze stellen ons in staat om te beginnen, te pauzeren, opnieuw te beginnen en om goedkeuring aan te geven." Denk aan 'juist', 'precies', 'inderdaad' en andere vormen van 'je snapt het'. We gebruiken ze allemaal, en te vaak. Door middel van onderzoeken waarbij gedragswetenschappen, kunstmatige intelligentie en gegevens zijn gecombineerd, heeft Quantified Communications vastgesteld dat de optimale frequentie ongeveer één 'filler word' per minuut is. Maar gemiddeld gebruiken we ze vijf keer zo vaak. 

Gebruik ze met mate 

Onder familie en vrienden zijn stopwoorden niet echt een probleem. In de professionele wereld ligt dat anders. Ze hebben maar één voordeel, aangetoond door Noah Zandan, CEO en medeoprichter van Quantified Communications: ze bieden een moment om onze gedachten te ordenen voordat we verdergaan. Dat zijn de positieve aspecten. De lijst met nadelen is echter lang: je verliest aan geloofwaardigheid, anderen hebben moeite om te volgen wat je zegt, je loopt het risico om in een categorie te worden ingedeeld, enzovoorts. Kort gezegd: je moet ze niet gebruiken, in ieder geval niet tijdens je sollicitatiegesprek. We leggen in vier punten uit hoe je dat doet:

1. Stilte is je vriend. Je kunt al je 'hulpwoordjes' door pauzes vervangen. Noah Zandan is duidelijk: hoewel de kortste stilte een eeuwigheid lijkt te duren als je je mondeling uitdrukt, is die indruk in werkelijkheid onjuist. Er zijn cijfers om je hiervan te overtuigen: uit zijn onderzoeken is gebleken dat de gemiddelde professional met een ritme van 150 woorden per minuut spreekt. We denken echter met 400 woorden per minuut (en afhankelijk van de persoon die je het vraagt, kan het ritme wel 1500 woorden per minuut zijn). Als je voor een publiek spreekt, is je waarneming van de tijd vervormd. Wat voor jezelf een eeuwigheid lijkt te duren, is in werkelijkheid maar een paar seconden voor je publiek. Goed getimede pauzes bieden je de gelegenheid om je gedachten te ordenen, tot rust te komen en zelfvertrouwen uit te stralen.  

2. Verlaag je snelheid. Als je nerveus bent, heb je de neiging om te stamelen, de draad kwijt te raken of te snel te praten. Het beperkt in ieder geval ons vermogen om na te denken en begrijpelijke taal te spreken. Ook lopen we meer risico om stopwoorden te gebruiken. "Oefen daarom om met een langzaam ritme te spreken", adviseren Douglas R. Seals en McKinley E. Coppock, Amerikaanse onderzoekers in de integratieve fysiologie (dat is een echte specialisatie, we hebben het op internet gecheckt). We zijn dus weer terug bij onze 150 woorden per minuut, en dat geldt altijd. 

3. Vermijd bepaalde uitdrukkingen. Het afwijkende gebruik van bepaalde woorden kan storend zijn voor een gesprekspartner die waarde hecht aan het 'klassieke' gebruik van de vocabulaire. Een tip: zodra je de kamer binnenstapt en het gesprek begint, vergeet je de uitdrukkingen die je misschien de hele dag gebruikt, zoals 'dus' of 'zeg maar'. Dit soort woorden zijn voor de Nederlandse taal als een olifant in een porseleinkast. Vermijd ook woorden als 'ik denk'. Dit wekt de indruk dat je geen expert op het gebied van het onderwerp bent. Kies liever voor formules die je kennis bevestigen, zoals: 'volgens mijn ervaring' of 'op basis van wat ik over het onderwerp heb gelezen'.  

4. Oefen. Aangezien stress voor een sollicitatiegesprek normaal is, is je sollicitatiegesprek goed voorbereiden het beste wat je kunt doen. Je kunt jezelf bijvoorbeeld alleen filmen of terwijl je een sollicitatiegesprek met een vriend of familielid simuleert. Door jezelf te bekijken, word je je snel bewust van je stopwoorden en kun je ze beter corrigeren. Op die manier kun je je professioneel uitdrukken zonder dat je je woordkeuze hoeft aan te passen, want voor een succesvol sollicitatiegesprek is het belangrijk dat je natuurlijk overkomt en je jezelf blijft. Op die manier kun je aanvoelen of het werkelijk klikt met de gesprekspartner van het bedrijf.