Problemen tijdens een leer-werktraject, hoe ga je daarmee om?

Het is zeker waar dat een leer-werktraject voornamelijk voordelen oplevert. Je kunt namelijk in de praktijk brengen wat je tijdens je opleiding geleerd hebt en daarnaast werkervaring opdoen. Je krijgt bovendien betaald terwijl je in opleiding bent, zonder dat je je studentenkorting op bioscoop, musea, ov en sport kwijtraakt.  

Niet alle leer-werkbanen zijn echter perfect. Een deel van de contracten wordt ontbonden vóór het einde van het traject (maar dat is geen ramp). 

Wat is precies het probleem? 

Voordat je erover begint is het aan te raden om goed na te gaan wat precies het probleem is. Vaak is het gewoon een kwestie van communicatie tussen de leerling en de begeleider. Bedenk dat een leidinggevende of stagebegeleider nu eenmaal geen gedachten kan lezen, en je ook niet kan behoeden voor de vervelende kanten van een baan, waar je collega’s ongetwijfeld ook tegenaan lopen.  

Maar stel dat je om 9 uur moet beginnen en dat je daarom elke dag om 6 uur moet opstaan om op tijd op je werk te zijn met het openbaar vervoer. Als je een half uur later zou kunnen starten zou je een uur langer kunnen slapen dus is het aan te raden om dit aan te kaarten bij je leidinggevende, in plaats van elke dag doodmoe op je werk te verschijnen. Je kunt op zo’n moment dan zelf voorstellen om je lunchpauze iets in te korten, of om iets langer door te werken ’s middags. Verantwoordelijkheid nemen en je professioneel opstellen om met elkaar tot overeenstemming te komen hoort dus ook bij een leer-werktraject.

Maar het werkt niet altijd zo: als vaste werktijden bij een bepaalde functie horen, dan is het handig om dat te bespreken voordat je met de baan begint. Als je bijvoorbeeld in opleiding bent voor een verkoopfunctie en je als taak hebt om de winkel om 9 uur te openen, dan kan je begeleider daar ook niets aan veranderen. Je kunt nu eenmaal niet de klanten voor een dichte deur laten staan. 

Praten helpt ook om allerlei voorkomende issues op het werk op te lossen. Werk je al vier maanden voor een bedrijf en krijg je elke keer je salaris een week te laat gestort? Breng dat dan op een rustige manier ter sprake. Heb je getekend voor een functie in klantenrelatiebeheer, en mag je al twee maanden alleen maar koffiezetten en klantenlijsten bijhouden in plaats van echt dingen leren? Ook dan kun je een gesprek aanvragen om dit rustig en aan de hand van feiten te bespreken.  

Als het bedrijf je vraagt om taken uit te voeren waarvoor je niet bent opgeleid, heb je ook het recht op hulp en begeleiding. In een leer-werktraject hoor je dingen te leren en opgeleid te worden, en ben je dus niet alleen maar een goedkope arbeidskracht. Elke gezonde relatie is nu eenmaal gebaseerd op geven en nemen, het is de truc om de juiste middenweg te vinden. Als je bijvoorbeeld met Excel wilt leren werken, kun je googelen hoe dat moet, en ook op YouTube vind je instructiefilmpjes. Je hoeft niet bij alles om uitleg te vragen maar laat juist zien dat je eigen initiatief toont.  

Meestal werkt het goed om aan te geven wat er niet lekker loopt. Ieders persoonlijkheid en gevoel zijn echter anders en zeker als het om echt ontoelaatbare zaken gaat, is het lastig om een constructief gesprek te voeren. Dus als een gesprek met je leidinggevende of stagebegeleider geen goed idee lijkt, of als je daar erg tegenop ziet, dan kun je je wenden tot de vertrouwenspersoon, of bij grotere bedrijven naar de HR-afdeling stappen.  

Aan jou de keuze

In sommige gevallen is het aan te raden om een mediator in de arm te nemen, als bijvoorbeeld de wettelijke regels worden overtreden door het bedrijf. Het is namelijk zo dat de gemiddelde werkweek 36 tot 38 uur telt, en dat op overwerkuren een toeslag van toepassing is, behalve bij kaderfuncties. Een werkweek mag in geen geval langer dan 48 uur zijn. Uiteraard is je studietijd hierbij inbegrepen (dat houdt in naar college gaan, aan je opdrachten werken, met vrienden afspreken, feesten, en elke dag voldoende groente en fruit eten, hét geheim om het vol te houden).

In het geval van ongewenst gedrag op de werkvloer heb je ook rechten. Beledigingen, impertinente vragen of psychische of seksuele intimidatie worden uiteraard niet getolereerd en zijn verboden op het werk. Dit geldt voor zowel je baas als je collega’s. Bij allerlei problemen en geschillen kan een mediator bemiddelen tussen jou en je werkgever om samen tot een oplossing te komen. Een mediator kun je vinden via de Kamer van Koophandel of via de branchevereniging van de bedrijfstak waarin je werkzaam bent. 

Soms helpt deze mediation om de lucht te klaren zodat je de stage goed kunt afronden. In uitzonderlijke gevallen leidt een geschil tot een breuk (als je leidinggevende je niet steunt zoals zou moeten, en er binnen het bedrijf niemand is die hem of haar kan vervangen, als de relatie tussen jou en je leidinggevende verziekt is, als je functie te veel afwijkt van de voorwaarden van je stage, enz.) Houd er rekening mee dat als je niet op een nette manier uit elkaar kunt gaan, je ruim voor de schriftelijke opzegging van je contract een mediator zoekt. Daarna kun je je vertrek aankondigen bij je leidinggevende.  

En als je compleet in paniek raakt over het vervolg van je leer-werktraject, bedenk dat je ten eerste de mogelijkheid moet krijgen om het theoriegedeelte van je opleiding af te ronden, ten tweede dat er veel andere functies te vinden zijn in leer-werktrajecten, en ten derde dat je van je fouten veel kunt leren (neem dat maar van ons aan). Dus herpak jezelf en meld je aan voor een ander leer-werktraject, voor een beroep dat je interessant vindt. Mochten zich er weer vervelende dingen voordoen, dan komt je ervaring goed van pas en weet je hoe je ermee moet omgaan.   

Meer informatie vind je op websites voor leer-werktrajecten en op platforms voor leren en werken.